Ο Πάμπος Φιλίππου γεννήθηκε και ζει στη Λευκωσία˙ εργάζεται ως μουσικός παραγωγός ραδιοφώνου. Τουλάχιστο αυτά αναγράφονται κάτω από τη φωτογραφία του στις δύο ποιητικές του συλλογές κι ο ίδιος επιμένει να λέει: «Το βιογραφικό μου είναι αυτό που γράφω. Τίποτε περισσότερο. Είναι αυτό που είμαι.»…
Τα «Μέχρι Να Πάρω Παγωτό Με Βρήκε ο Χειμώνας» και «Άνοιξη, Άνοιξε Μου», εκδόθηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου χρόνου. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από σημαντικούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα της ελληνικής μουσικής σκηνής όπως οι MagicdeSpell, ο Μάνος Ξυδούς μαζί με τον Πάνο Κατσιμίχα και άλλοι. Οι ερωτήσεις ουσιαστικά δεν υπήρξαν με τη λογική του ερωτηματολογίου αφού πιο πολύ κουβεντιάζαμε για διάφορα θέματα περνώντας από το ένα στο άλλο.
Η παρακάτω συνέντευξη μου παραχωρήθηκε θα έλεγα σε ύφος εμπιστευτικό, σε κλίμα ήρεμο, ακούγοντας πάντα τραγούδια από RollingStones, Κυριακή απόγευμα, Άνοιξη.
Συχνά στα ποιήματα σου, κυρίως όταν αυτά κατακλύζονται από απογοήτευση ή κούραση, αναφέρεσαι σ’ ένα β΄ ενικό πρόσωπο.
Ναι, είναι ένας φίλος… Ένας καλός φίλος, ένας γεωγραφικά μακρινός φίλος ή ένας φίλος που έφυγε. Άλλοτε είναι ο εαυτός μου, ίσως δηλαδή να είμαι κι εγώ. Μπορούν να είναι όλες αυτές οι περιπτώσεις. Κάποτε οι σελίδες εμφανίζονται σαν καθρέφτης και αρχίζει ένας διάλογος. Ένας διάλογος που θα γίνει μετά μονόλογος, αφού μεταφερθεί σε βιβλίο. Γίνεται έτσι ο μονόλογος για τον καθένα.
Προλογίζοντας με το «φίλε» είναι σαν να λες «άκου κάτι», εσύ, ο σύμμαχος, ο συνοδοιπόρος. Γίνεται σε στιγμές που θέλω να ακουμπήσω κάπου. Είναι αυτός ο κάποιος με τον οποίο μας συνδέουν κοινά πράγματα τα οποία, ακόμα κι αν δεν τα ακολουθεί, τα κατανοεί. …Μαζί μ’ αυτά κι εμένα. Το φίλο τον εμπιστεύεσαι.
Πολλά από τα ποιήματά σου αφήνουν να φανερωθεί η μια απογοήτευση για τις καταστάσεις του παρόντος…
Κοίταξε. Θεωρώ γελοίο και ηλίθιο να λέει κάποιος ότι το α΄ ή β΄ είναι απαισιόδοξο. Δεν χαριεντιζόμαστε πάντα. Το βιβλίο είναι ένας καθρέφτης. Συμβαίνουν στιγμές αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας, κατάλαβες;
Τώρα για την απογοήτευση που λες… μέρα με τη μέρα διαπιστώνω ότι όλο και περισσότερο, όλο και περισσότεροι ενδιαφέρονται για το χρήμα. Την προσωπική καταξίωση, τις προσωπικές επενδύσεις παρά τις συλλογικές. Για να παν τα πράματα σωστά χρειάζεται να ξανακαταγραφούν τα όνειρα. Εμείς σήμερα προσπαθούμε να ενώσουμε μισά πράγματα…
Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα που ζούμε και, συγκριτικά με άλλες δεκαετίες, με παλιότερα κινήματα, ακόμα και περισσότερο ενεργούς καλλιτέχνες, πώς βλέπεις να εξελίσσονται τα πράγματα;
Ακριβώς όπως το είπες… Η δεκαετία του ’60 είχε αυτή την ενέργεια που είναι πολύ σημαντική. Η λέξη ενέργεια περιέχει πολλά πράγματα. Σήμερα είναι αλλιώς. Τότε για να γοητεύσεις μια γυναίκα έφτανε να αναφέρεις το όνομα του Τρότσκι ή κάποιου άλλου επαναστάτη ή κυνηγημένου. Τώρα υπάρχει μια γενική αγοραπωλησία πραγμάτων και σ’ αυτή την αγορά έβαλαν και τη γυναίκα. Είναι φρικτό! Και σίγουρα, αυτοί που σκεφτόμαστε διαφορετικά ζούμε σε μια εξορία. Θα κολλούσα καλύτερα σε μια δεκαετία όπου η συναλλαγή ήταν διαφορετική. Όπως και τα όνειρα. Να γίνουν πιο συλλογικά και λιγότερο ατομικά… Νοιώθω πως ζω στη ξενιτιά μιας δεκαετίας που είναι λάθος για μένα.
Ναι αλλά ακόμα κι έτσι, μπορούν να γίνουν πολλά για να αλλάξουν κάποιες καταστάσεις.
Γίνεται μια προσπάθεια. Με μια ποιητική έκδοση για παράδειγμα, «στρατευμένη» για κάποιο σκοπό. …Η ποίηση βέβαια δεν αλλάζει τα πράγματα ούτε τον κόσμο. Είναι όμως έτοιμη, τη στιγμή που θα χρειαστεί, να βοηθήσει για την ανατροπή των πραγμάτων, με το ρόλο που μπορεί να παίξει μια επαναστατική οργάνωση ή μια συνειδητοποιημένη προσωπικότητα. Αυτός είναι κι ο ρόλος της ποίησης. Γιατί κάθε ωραίο πράγμα από κάθε χώρο, κάθε ύφος και χώρα, μπορεί να συμβάλει σ’ αυτό που λέμε πρόοδος κι εξέλιξη μαζί. Η μουσική, η τέχνη, μπορεί να ανατρέψει το πολιτικό και ιδεολογικό πισωγύρισμα των ημερών μας.
Υπάρχει σήμερα αυτό στη μουσική;
Σήμερα ο κόσμος έχει γυρίσει σε άλλα ακούσματα. Υπάρχει μια γενική αναισθησία όσο αφορά τις τέχνες. Όλοι κάνουν προσωπικές προσπάθειες για μια χορηγία και στο τέλος λίγο νοιάζονται για την τέχνη. Αν είναι τέχνη αυτό, καλώς. Θα μπορούσε όμως γι’ αυτούς να ‘ναι οτιδήποτε άλλο. Εγώ αυτά τα πράγματα ούτε τα έχω ανάγκη ούτε τα θέλω. Σήμερα ποιος θ’ ακούσει Stones; Οι μικροί ακούν μόνο κάτι μαλακίες. Αυτό που είναι σοβαρό, που έγινε με αφοσίωση και αγάπη, πολλοί το θεωρούν πένθος! Άσε, και μην επιμένεις στους μερικούς… Οι δυνάμεις που αντιστέκονται υπάρχουν σ’ ένα μικρό βαθμό. Κι όταν λέω δυνάμεις εννοώ ομάδες, την ποίηση, τη μουσική, την τέχνη, που μπορούν να συμβαδίσουν με τις ανάγκες των καιρών. Ο διαδηλωτής σίγουρα δεν μπορεί να ακούει σαχλοτράγουδα. Σήμερα κάνουμε ένα δάνειο από προηγούμενες δεκαετίες.
Εσύ με το ραδιόφωνο καταφέρνεις να περνάς όλα αυτά που θέλεις να περάσεις και στα ποιήματα;
Στο ραδιόφωνο δουλεύω επαγγελματικά από το ’95 κι έχω καταφέρει να περάσω μερικά πράγματα και θα συνεχίσω να το κάνω. Βλέποντας πίσω στο χρόνο βλέπω ότι κάποιοι άνθρωποι γνώρισαν κάποια πράγματα που προσπαθώ να προβάλω.
Οι δικές σου επιρροές ποιες είναι;
Επηρεάστηκα από την ιδέα μιας επανάστασης. Από αυτές που έγιναν κι αυτές που υπάρχουν στο μυαλό μου. Συντελούνται τρομερά πράγματα μέσα στο μυαλό μου, είναι μια μανία που έχω από μικρός…! Με επηρέασαν πολλά, από την παρισινή κομούνα μέχρι και τον Ισπανικό Εμφύλιο. Όταν γράφω συνήθως ακούω Bela Bartok… ‘Όταν νοιώθεις την ιδεολογική μοναξιά πώς να συνεχίσεις; Εκεί είσαι πραγματικά μόνος έστω κι αν βρίσκεσαι ανάμεσα σε πολλούς. Αν έχει κάτι που διατηρεί μια ισορροπία είναι το χιούμορ. Πολλές φορές είναι πολύ μαύρο αλλά τρομερά λυτρωτικό. Συνειδητοποιείς πολλά.
Στα ποιήματα σου πολλές φορές ενώνεις αντιφατικές περιπτώσεις όπως ένα μωρό και μια πόρνη, την αγάπη και το μίσος και χρησιμοποιείς τις λέξεις όχι μόνο σαν όρο αλλά και σαν έννοια.
Σίγουρα, το ένα εμπεριέχει το άλλο. Όπως το φως και το σκοτάδι. Και το καλό έρχεται σε σύγκριση με το κακό. Εγώ τα παντρεύω. Δεν νομίζω ότι το ένα υπερισχύει του άλλου. Ότι και να κάνουμε το άσχημο και το ωραίο θα συνορεύουν. Με τις λέξεις, όπως γράφω και στον πρόλογο του δεύτερου βιβλίου, βασικά χρωματίζεις τα πράγματα. Δημιουργείς μια ψευδαίσθηση κι από την άλλη λες πραγματικά το τί συμβαίνει. Πολλές φορές είναι σκληρές οι λέξεις. Αλλά ακόμα και η ψευδαίσθηση, δεν είναι ένα ψέμα, μόνο εκείνη η ανάγκη να βρεθείς σ’ ένα παραμύθι, όχι όμως παραμύθιασμα. Μια αποπλάνηση μπορεί να είναι και οι λέξεις. Θέλω να με πιστεύουν γιατί λέω την αλήθεια όχι γιατί μιλώ ωραία.
Η πολιτική πόσο μπαίνει στην καθημερινότητα σου; Τί ρόλο έχει για σένα;
Τα πάντα είναι πολιτική. Ακόμα και το να προσπαθείς να δείξεις ότι δεν ασχολείσαι με αυτά κι ότι δεν σε ενδιαφέρει η πολιτική, είναι πολιτική. Είναι πολιτική όταν προσπαθούν κάποιοι να σε ρίξουν στην απάθεια και είναι η χειρότερη απ’ όλες. Μα ακόμα και οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολιτική. Πάντα θα υπάρχει η ταξική διαφορά στις σχέσεις των ανθρώπων όσο συνεχίζει αυτή η τρέλα με το χρήμα, ώσπου υπάρχουν αυτοί που καθημερινά γίνονται πλουσιότεροι. Το θέμα είναι να κρατηθείς μακριά από τη ζωή της βιτρίνας με σκοπό την αποκατάσταση. Όλοι αυτοί είναι άνθρωποι χωρίς ψυχή. Είναι πολλοί που είναι ρατσιστές και δεν το ξέρουν. Φασίστες και δεν το ξέρουν. Μισούν τη λογοτεχνία και δεν το ξέρουν. Είναι όλα αποτέλεσμα εκείνης της αγοράς των πραγμάτων. Το σχολείο και η εκπαίδευση, που έχει να κάνει με την παιδεία, είναι ένας άθλιος μηχανισμός του συστήματος που σε χρησιμοποιεί για να λειτουργείς αύριο τα γρανάζια του. Ταυτόχρονα, σε φλομώνει σε ιδεολογικό επίπεδο, με θρησκεία και κηρύγματα.
Μίλα μου λίγο για τα ταξίδια σου στο εξωτερικό.
Έκανα για ένα διάστημα πολλά ταξίδια στην Αθήνα. Ο κυριότερος μου προορισμός είναι πάντα η Ελλάδα αλλά με γοητεύει αφάνταστα η Κεντρική Ευρώπη την οποία άρχισα να επισκέπτομαι συχνά. Τώρα η επιλογή για Ελλάδα γίνεται περισσότερο γιατί εκεί βρίσκω ανθρώπους για καλή κουβέντα, κόσμο που νιώθω πολύ πιο κοντά μου και μ’ αγαπούν πιο πολύ. Στην Κύπρο αυτό το είδος ανθρώπου δυστυχώς δεν βλέπω να πληθαίνει. Το σημαντικότερο μάλλον θα είναι η γλώσσα με την οποία συνεννοούμαστε – χωρίς να πρέπει να λέμε πολλά – διαβάσαμε τα ίδια μυθιστορήματα, ακούσαμε την ίδια μουσική, μπορώ πιο εύκολα να ταυτιστώ μ’ εκείνους. Είναι ωραίο ακόμα, να πηγαίνεις σε μια άσχημη πόλη και να ανταλλάζεις θετική ενέργεια με τους φίλους.
Έχουν κυκλοφορήσει αρκετά κείμενα για σένα, άρθρα και άλλες διάφορες συνεντεύξεις. Τα βιβλία σου πουλήθηκαν αρκετά καλά και κάποια ποιήματα σου έγιναν τραγούδια.
Τα βιβλία μου είχαν απήχηση εκεί που ήθελα εγώ να έχουν. Λίγο πολύ ξέρω σε ποιο κοινό απευθύνομαι. Το ότι πουλήθηκε, θα ήμουν ψεύτης να μην το πω, είναι ένα κίνητρο να προχωρώ. Πιο πολύ οι μελοποιήσεις των ποιημάτων μου, να πιστέψω ότι μπορώ να προσφέρω κι άλλα.
Παλιότερα είχες πει πως δεν έχεις ηλικία, πως τίποτα δεν πρέπει να αφήνεται να παλιώσει…
Τίποτε δεν παλιώνει. Τίποτε δεν πρέπει να μένει παλιό και στάσιμο. Κι εγώ προσπαθώ να είμαι σύγχρονος. Αντίθετα, 
νοιώθω πολύ άσχημα να βλέπω νέους ανθρώπους να συμπεριφέρονται σαν γριές. Ο Rimbaud είναι πάντα σύγχρονος. Είναι πάντα στις μέρες μας. Ο Bartok είναι πάντα σύγχρονος. Ο πολιτισμός είναι ουσιαστικά η κοινωνικοποίηση της φύσης, σε αντίθεση με άλλους που θέλουν να την καταστρέφουν, η καλλιέργεια του εαυτού μας και οι λέξεις που έχεις σαν μέσο για να φτιάξεις στο τώρα τους κόσμους όπου μέσα τους εμπεριέχονται και τα βήματα για να συνεχίσεις. Στην τέχνη δεν μιλάς για πράγματα παλιωμένα, οπισθοδρομικά. Η τέχνη είναι από τη φύση της ανατρεπτική υπόθεση. Και πρέπει να τη χειριστείς με τέτοιο τρόπο που να μη χαλάσεις τη φύση της. Αντιστεκόμαστε. Συνεχίζουμε. Γράφουμε.