Το κείμενο γράφτηκε σχεδόν ενα χρόνο πρίν με αφορμή την τότε επίσκεψη του Λεπέν στην Κύπρο και την βράβευση του Χάρολντ Πίντερ με το βραβείο Νόμπελ. Παρόλο το χρόνο που πέρασε θεωρώ πως (δυστυχώς) παραμένει επίκαιρο. Πρωτοδημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο της Κυριακής
Ο Λεπέν μένει εδώ. Ο Πίντερ ; Ο Λεπέν ήλθε. Οργανώσεις αλλά και κόμματα ένοιωσαν την ανάγκη να διαμαρτυρηθούν για την εδώ παρουσία του. Ο Λεπέν στην αντίληψη μας, εκφράζει τον ρατσισμό κάθε μορφής και είδους, την ξενοφοβία, τον σωβινισμό, την έλλειψη ανεκτικότητας απέναντι στον Άλλο, είναι ίσως, σύμβολο αυτού που ονομάζομε «φασισμό». Ο Λεπέν λοιπόν ήλθε, αλλά δεν απήλθε. Τα φαινόμενα που ο ίδιος εκφράζει και εκπροσωπεί ήταν εδώ και παραμένουν εδώ. Και τα καλλιεργούν και τα προωθούν φυσικά Κύπριοι και όχι εξωγήινοι. Για αυτούς πότε θα διαμαρτυρηθούμε άραγε; Φαίνεται πως προτιμάμε (όχι όλοι) πιο ανώδυνες διαμαρτυρίες ανήσυχοι για το πολιτικό και όποιο άλλο κόστος, σιωπούμε και απλώς βλέπουμε.Βλέπουμε για παράδειγμα, το κράτος να πανικοβάλλεται μπροστά στην επικείμενη υιοθέτηση μιας Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα κατοχυρώνει το στοιχειώδες δικαίωμα κάποιων συνανθρώπων μας να παραμένουν και να ζουν χωρίς φόβο και ανασφάλεια στο τόπο όπου έκτισαν μια δεύτερη ζωή, όπως χρόνια πριν έκτισαν την ζωή τους στην Αμερική, στην Αγγλία, στην μακρινή Αυστραλία χιλιάδες συμπατριώτες μας. Βλέπουμε υπουργούς να ταμπουρώνονται πίσω από το γράμμα του νόμου, ξεχνώντας τις καταβολές τους, τις αρχές τους, άλλους να βλέπουν σε όποιες καταγγελίες «ξένα κέντρα» και εχθρούς, πολιτικούς να μιλούν για απειλή από «ξενόφερτους» τρόπους ζωής, κάποιοι από αυτούς να τα βάζουν με ολόκληρες κοινωνικές ομάδες, να στιγματίζουν, να χαρακτηρίζουν και να ξεστομίζουν απαράδεχτα ρατσιστικά σχόλια, βλέπουμε δημοσιογράφους και ΜΜΕ να τρομοκρατούν την κοινή γνώμη με ρεπορτάζ για την εγκληματικότητα των ξένων, βλέπουμε και άλλα πολλά από πολλούς, για αυτούς όλους πότε θα διαμαρτυρηθούμε; Ο Λεπέν εκπροσωπεί κυρίως την έλλειψη ανοχής στην διαφορετικότητα και στην άλλη άποψη κάτι που δυστυχώς βιώνουμε και στο τόπο μας. Και το ανησυχητικό πως τον τελευταίο καιρό, προβάλλει έντονα αυτή η έλλειψη ανοχής απέναντι σε οποιαδήποτε άλλη άποψη και στο χώρο της πολιτικής και για πρώτη φορά μετά την εποχή προ και μετά του 1974, κυριαρχεί ένας τόσο έντονος διχαστικός και αφοριστικός πολιτικός λόγος ο οποίος εκπορεύεται και από τα ψηλά δώματα της εξουσίας. Και εδώ έρχομαι στον Πίντερ και τον πύρινο λόγο του, όπως χαρακτηριστικά τον αποκάλεσαν οι εφημερίδες, ένας λόγος ενάντια στην πολιτική των ΗΠΑ αλλά και της ίδιας της χώρας του. Ο Πίντερ, ας μην το ξεχνάμε είναι Άγγλος, αλλά δεν δίστασε να κατηγορήσει τον πρωθυπουργό της χώρας του ως εγκληματία πόλεμου και να ζητήσει να δικαστεί μάλιστα από το Διεθνές Δικαστήριο. Με την δική μας κυρίαρχη λογική ο Πίντερ είναι ένας προδότης, ένας «αχρείος» που τόλμησε να κατηγορήσει διεθνώς την χώρα του, ένας κατάπτυστος που υποσκάπτει την πολιτική και την κυριαρχία της πατρίδας του και βρίζει τον εκλεγμένο ηγέτη της χώρας του. Σχετικά πρόσφατα οι Άγγλοι έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στον Μπλερ και οι Αμερικάνοι στον Μπους, εκλέγοντας τους ξανά, άρα ο Πίντερ αρνείται και επιτίθεται στην βούληση της πλειοψηφίας του λαού, πάλι μια προσφιλή φράση αρκετών και ίσως θα έπρεπε για αυτό να κρεμαστεί δημόσια, όπως πάλι ένας πολιτικός μας περίπου ζήτησε από τους πολιτικούς αντιπάλους του να πράξουν.Ο Πίντερ στο λόγο του μίλησε για να ακουστεί και η άλλη άποψη, πέρα από την επίσημη και την κυρίαρχη που επικρατεί, απαρίθμησε τα εγκλήματα των ΗΠΑ και την ευθύνη της χώρας του υπό τον Μπλερ. Στα θεατρικά του έργα διαπραγματεύεται μεταξύ άλλων, (γοητευτικά και έξυπνα) και θέματα αλήθειας και ψέματος, κυρίως στις διαπροσωπικές σχέσεις. Θεωρεί όπως ανάφερε και στην ομιλία του ότι δεν υπάρχει εκεί μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα. Κάτι δεν είναι απαραίτητα, ή αλήθεια ή ψέμα. Μπορεί να είναι και τα δύο. «Πιστεύω,» λεει, «ότι οι λογικές αυτές διαπιστώσεις ισχύουν ακόμη και τίθενται σε εφαρμογή όταν εξερευνούμε την πραγματικότητα μέσα από την τέχνη.» Ως συγγραφέας αναφέρει τις υποστηρίζει, ως πολίτης όμως δεν μπορεί. « Πρέπει να ρωτήσω: Ποια είναι η αλήθεια; Ποιο το ψέμα;.(…) Όταν κοιτάμε σε έναν καθρέφτη νομίζουμε ότι το είδωλο που μας αντικρίζει είναι ακριβές. Αλλά αν υποχωρήσουμε ένα χιλιοστό, το είδωλο αλλάζει. Ουσιαστικά κοιτάμε σε μια ατελείωτη διαδοχή αντανακλάσεων. Αλλά καμιά φορά ο συγγραφέας πρέπει να σπάσει τον καθρέφτη. Γιατί η αλήθεια μας κοιτά από την άλλη πλευρά του καθρέφτη». Στην ζωή όπως και στην κοινωνία πρέπει να ψάχνουμε συνεχώς την αλήθεια αλλά και να φωνάζουμε την αλήθεια, ή έστω αυτό που εμείς νομίζουμε αλήθεια, υπερασπιζόμενοι κυρίως το δικαίωμα του καθένα από μας να σκέφτεται και να μιλά διαφορετικά. Ο Πίντερ έδειξε ακόμα μια φορά το καθήκον κάθε σκεφτόμενου, ανήσυχου πολίτη όπου και να βρίσκεται. Κάθε διανοούμενου και δεν εννοώ οποιαδήποτε ελιτίστικη ομάδα αλλά την πλατιά έννοια του όρου που έδωσε, αν δεν κάνω λάθος, ο Σαρτρ πριν χρόνια: «διανοούμενος είναι όποιος σκέφτεται κάτι περισσότερο από την μπύρα του». Ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος, ο οποίος αρνήθηκε το βραβείο Νόμπελ, αντιλαμβανόταν πολύ καλά, πόση μεγάλη δύναμη ασκεί πάνω στον άνθρωπο, η «μπύρα του», όλες αυτές οι μικρές συνήθειες, η καθημερινότητα, η άνεση, το βόλεμα. Ο Πίντερ πήρε το Νόμπελ και βρήκε την ευκαιρία να φωνάξει μπροστά σε όλους για τα εγκλήματα των ισχυρών της γης. Μίλησε και αυτός για την δύναμη του καναπέ και της προπαγάνδας που ρουφάει κυριολεκτικά τους ανθρώπους και τους κάνει υποχείριο της εξουσίας και εκλέγουν ξανά και ξανά Μπους, Μπλερ και παρόμοιους, για αυτή την «λαμπρή, ευφυής, με υψηλό ποσοστό επιτυχίας, πράξη ύπνωσης», των λαών που «επιτυγχάνεται με ένα εξίσου ευφυές τέχνασμα. Τη γλώσσα. Η γλώσσα χρησιμοποιείται για να κρατά τη σκέψη σε απόσταση. Οι λέξεις ‘ο αμερικανικός λαός’ (…) παρέχουν έναν βολικό καθησυχασμό. Δεν χρειάζεται να σκέφτεται κανείς. Απλώς να βυθίζεται στον καναπέ του. Ο καναπές μπορεί να συνθλίβει την εξυπνάδα ή την κριτική σκέψη, αλλά είναι και εξαιρετικά άνετος.»Ο Πίντερ σίγουρα ικανοποίησε τον δικαιολογημένο αντιαμερικανισμό ανά την γη και σίγουρα και στο τόπο μας. Πέρα από αυτό όμως αναρωτιέμαι, αν είμαστε έτοιμοι, αν οι πολιτικοί του τόπου μας είναι έτοιμοι, αν η κυπριακή κοινωνία στο σύνολο της μπορεί να δεχτεί τέτοιου ύφους και μορφής κριτική και αμφισβήτηση της. Είναι έτοιμοι οι διάφοροι κομματάρχες, τα πολιτικά γραφεία και οι κεντρικές επιτροπές να ανεχτούν την δεύτερη άποψη, την εκτός γραμμής γνώμη, να κατανοήσουν την σημασία της έρευνας της αλήθειας και του δικαιώματος της διαφορετικής άποψης, την αναγκαιότητας ύπαρξης διαφορετικών απόψεων; Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δυστυχώς δείχνει το αντίθετο και αυτό είναι απογοητευτικό και επικίνδυνο. Ας κρατήσουμε τουλάχιστον από τον λόγο του Νομπελίστα πια Πίντερ την προτροπή του, να προσπαθήσουμε εμείς οι πολίτες να δώσουμε όσο δύσκολο και αν είναι τον ορισμό της πραγματικής αλήθειας της ζωής και των κοινωνιών μας. «Αυτό» αναφέρει «είναι τελικά υποχρεωτικό. Εάν ένας τέτοιος ορισμός ενσωματωθεί στο πολιτικό όραμα του κόσμου έχουμε την ελπίδα να αποκαταστήσουμε ό,τι σχεδόν έχουμε χάσει: την αξιοπρέπειά μας». ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ – ΛΕΜΕΣΟΣageorg@cytanet.com.cy