Έχει τύχει αρκετές φορές, εκεί που κάθομαι και χάνομαι στο μέτρημα των δευτερολέπτων που κάνει το φανάρι να αλλάξει χρώμα, να πάρει το μάτι μου από το διπλανό τραπέζι ένα ξαφνικό μειδίαμα που γίνεται πρόσχαρο επιφώνημα και μαζί με μια ελαφριά ανασήκωση του κορμού, να ακούσω μια στεγνή φωνή να λέει δυνατά
«Μ’ αρέσει αυτός ο τύπος. Η κουβέντα μας δεν τελειώνει ποτέ. Όλο καβγαδίζουμε αλλά είναι αδιανόητο να διακόψω τη συζήτηση».
Καθόλου διακριτικά και χωρίς αυτό να με νοιάζει, αφού και η φράση που προανάφερα διατυπώνεται σχεδόν πάντοτε με το ύφος ανακοίνωσης μεγάλου γεγονότος, το οποίο καταλαβαίνω πως με καλεί κι επιδιώκει να το προσέξω, έστρεψα μια μέρα το κεφάλι μου στο τραπέζι όπου πλησίαζε «αυτός ο τύπος». Εξωτερικά δεν είχαν καμιά διαφορά. Τζην, πουκάμισο, το κινητό στο χέρι πάνω από το πακέτο με τα τσιγάρα. Αυτός ο τύπος κοντοστάθηκε και χαμογέλασε απλώνοντας το χέρι στον άλλο τύπο. Οι δύο τύποι κάθισαν απέναντι ο ένας στον άλλο και μέσα σε σπαστά γέλια ανέλυαν και φώναζαν για τις ιδέες και τις προσωπικές τους πεποιθήσεις.
Τώρα, αυτός ο τύπος δεν ξέρω ποιος είναι αλλά ο άλλος τύπος μου έκανε εντύπωση κι έμεινα να τον χαζεύω για κάμποση ώρα, μέχρι που ήρθε και στο δικό μου τραπέζι ένας φίλος που περίμενα. Δεν είχαμε πολλά να πούμε. Τα ίδια και τα ίδια… Μέχρι να ξαναβρεθούμε δεν θα ‘χουν αλλάξει πολλά και δεν θα ‘χουμε τίποτα καινούριο να πούμε παρά για τα ίδια και τα ίδια.
Ποιος είναι όμως αυτός ο άλλος τύπος που αρέσκεται στην αντίδραση; Τί να είναι αυτό που τον κάνει να ικανοποιείται με τις διαμάχες και τους αντίθετους λόγους. Είναι η ανία της καθημερινότητας; Είναι μαζοχισμός ή σαδισμός η ευχαρίστηση στην εμπλοκή λεκτικών καβγάδων; Είναι η ώριμη εξέταση των δύο πλευρών; Πώς μπορεί να επιμένει κάποιος να έχει την αντίθετη άποψη ώσπου να του γίνει συνήθεια και μανιέρα, ώσπου να καταλήξει κι αυτή η συμπεριφορά να γίνει σίγουρη και αναμενόμενη;
Υπάρχει κόσμος που ικανοποιείται με το να έχει πάντα την διαφορετικότητα στο λόγο του. Να μην σταματά να αντιδρά σ’ ότι βλέπει και σ’ ότι ακούει, λες και είναι η αντίδραση το μεγάλο προσόν του μοντέρνου πολίτη της σύγχρονης ρουτινιασμένης πόλης. Κόσμος που αντί τη δράση, επιλέγει την ανώριμη αντίδραση, σαν έφηβος ακόμα, αρνούμενος όλες τις ηθικές και τα ιδεατά των υπολοίπων, χωρίς να μπορεί ούτε να ξέρει τί να υποστηρίξει. Περιμένω, αφού δεν μπορώ πια να συγκεντρωθώ στο μέτρημα του χρόνου της αλλαγής του φαναριού, να περάσει αυτή η εποχή της έξαρσης των ορμονών και να παρθεί μια απόφαση-στόχος.
Πώς όμως μπορεί να διχωριστεί η διαφορετικότητα από την μανία της αντίδρασης; Όλοι οι διαλόγοι αντιθέτων που πραγματοποιούνται – όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια – γίνονται για την όντως πραγματοποίηση κάποιων στόχων ή απλώς για να επαληθευτούν οι θέσεις-αντιθέσεις; Είναι η αντιπολίτευση ο αναγκαίος διάλογος για τη διατήρηση των ισορροπιών στη δημοκρατική κοινωνία, οι συζητήσεις και οι συνευρέσεις μεταξύ αντιπάλων γίνονται για να ανοίξουν κάποιου τα αφτιά και άλλου τα μάτια ή καταλήγουν πάντα στο «εγώ του τα λεγα» και στο «υποστηρίζω ακάθεκτος τις θέσεις μου, δεν πρόκειται να με επηρεάσουν οι (εδώ καταλήγουμε:) ξεροκεφαλιές των άλλων»! Είναι κάποιοι εγκέφαλοι φορτωμένοι με τον ιό της αντιλογίας, ακόμα κι όταν (δεν καταλαβαίνουν πως) λεν τα ίδια. Έχουμε χορτάσει αγώνες επικράτησης, διαγωνισμούς ανάδειξης του καλύτερου στα αντί-λόγια, έτσι και το πολιτικό debate. Με ποιους θα πάτε; Μάλλον με αυτούς που θα κερδίσουν τη διαμάχη. Ο F. Savater στο βιβλίο του «Η δύναμη της επιλογής» γράφει: «Η ιδέα της πολιτικής είναι ένας τρόπος του «να κάνεις», όχι του «να είσαι». Και πιο μετά αναφερόμενος σε αντίθετα σύνολα: «μπορεί να ανταλλάσσουν πυροβολισμούς αλλά όχι πολιτικές ιδέες. Πάντα και μόνο ετικέττες αυτού που είναι κι αυτού που δεν είναι, ποτέ ιδέες σε κάτι που θα συμβεί».
Περνά ο καιρός, οι κριτές ακόμα να συμφωνήσουν στην απόφαση του αποτελέσματος. Τα ίδια και τα ίδια. Οι αναμενόμενες σχέσεις και οι αναμενόμενοι διάλογοι που προκύπτουν ή και το ανάποδο. Όπως λέγω επιλέγω και όπως λέγομαι επιλέγομαι. Δια της φωνής και δια του λόγου γίνονται τα όσα γίνονται. Όχι δια της μάχης και της κρίσης. Αλλιώς θα ακούσουμε για πολλούς ακόμα επόμενους πολέμους για τον πόλεμο και όχι για την ειρήνη.