Σκέφτομαι μια τέχνη που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές πνευματικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Μια τέχνη που θα απελευθερώσει επιτέλους την καλλιτεχνική δημιουργία από τον μάταιο φαύλο κύκλο στον οποίο έχει εγκλωβιστεί κυρίως από τις αρχές του 21ου αιώνα. Θα την ονόμαζα Κβαντική Τέχνη.
Η Κβαντική Τέχνη ανατρέπει την παραδοσιακή σχέση του έργου τέχνης με το στοιχείο του χρόνου. Δεν είναι επίκαιρη (τουλάχιστον όχι με τη δημοσιογραφική έννοια του όρου) και επομένως δεν χρησιμοποιεί ούτε τις τεχνικές ούτε τη θεματολογία των media. Η Κβαντική τέχνη είναι διαχρονική διότι η αισθητική της είναι τέτοια, δεν εξαρτάται από εφήμερα εκφραστικά μέσα.
Δεν απορρίπτει διόλου τα σύγχρονα μέσα και την τεχνολογία της εποχής αλλά τα χρησιμοποιεί με τρόπο ώστε να υπηρετούν μια ευρύτερη ή αν είναι δυνατόν άχρονη αισθητική. Ένα Κβαντικό έργο τέχνης προσπαθεί συνεχώς να διευρύνει την έννοια του χρόνου δίνοντας την εντύπωση ότι θα μπορούσε να είναι ταυτόχρονα έργο τέχνης πολλών εποχών ενώ το ιδανικό κβαντικό έργο μπορεί και υπάρχει σε όλες τις εποχές ταυτόχρονα! Το αποκρουστικό κεφάλι του Γολιάθ έτσι όπως κρέμεται από το αγορίστικο χέρι του Δαυίδ στο έργο του Καραβάτζιο, το φιλί του Μπρανκούζι, η Νίκη της Σαμοθράκης είναι μερικά παραδείγματα έργων τέχνης που λειτουργούν εκτός χρόνου και εποχής ακριβώς επειδή υπηρετούν μια αιώνια αισθητική. Μια συμφοιτήτρια μου ρώτησε κάποτε τον καθηγητή μας: “Αλήθεια κύριε καθηγητά, πιστεύετε πως αν ο Van Gogh τύχαινε να δει μια μέρα ένα άγνωστο έργο του Μιχαήλ Άγγελου θα το αναγνώριζε; θα έλεγε Ά! Να ένας Μιχαήλ Άγγελος;” η απάντηση του καθηγητή μας έμελλε να αποτυπώσει ανεξίτηλα στα νεανικά μας μυαλά τη μαγεία της διαχρονικότητας της Τέχνης . “Αν ο Μιχαήλ Άγγελος αγαπητή μου έβλεπε ένα έργο του Van Gogh να είστε σίγουρη ότι θα έλεγε με μιας Ω! Να ένας Van Gogh!”
Η Κβαντική Τέχνη δεν δεσμεύεται από τα όρια της λογικής. Επαναφέρει την Τέχνη στη σφαίρα του μυστηρίου και της πεμπτουσίας. Δεν κινείται στον Νευτώνειο κόσμο της παχυλής ύλης, αυτής δηλαδή που γίνεται αντιληπτή μόνο από τις πέντε αισθήσεις, αλλά βασίζεται στο παράλογο, στο μη αποδείξιμο και εισάγει στην καθημερινότητα μας μια έννοια ταμπού για την σύγχρονη κοινωνία. Τη “μαγεία” η οποία αποτελούσε ανέκαθεν απαραίτητο συστατικό της Τέχνης αλλά θυσιάστηκε στο βωμό της λογικής, της επιστημοσύνης και του ορθολογιστικού παραληρήματος των τελευταίων 100 χρόνων.
Η Κβαντική Τέχνη υπάρχει μόνο όταν την παρατηρούμε επαναφέροντας μ’ αυτό τον τρόπο στον θεατή την ευθύνη που του αναλογεί ως το άλλο μισό της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η εκφυλισμένη χρήση της τηλεόρασης και του διαδικτύου έχουν μεταλλάξει τον θεατή σε ένα παθητικό δέκτη και ένα επιπόλαιο κριτή κάθε μορφής τέχνης ο οποίος βουλιάζει στη ψευδαίσθηση της ελευθερίας της επιλογής. Η ιερή παρατήρηση, η ψυχική ευγένεια, η αναζήτηση του ωραίου, πρέπει να γίνουν και πάλι τα βασικά χαρακτηριστικά του ιδανικού θεατή. Η Κβαντική Τέχνη δεν φωνάζει, δεν επιβάλλεται, δεν σοκάρει, δεν προκαλεί, δεν ενοχλεί. Υπάρχει σιωπηλά, υπομονετικά, ανεπαίσθητα. Αποκαλύπτεται σ’ εκείνους που την ψάχνουν και χαρίζεται σε όσους ταπεινά την αξίζουν. Όχι σ’ αυτούς που διεκδικούν αποκλειστικότητα και δηλώνουν “ειδικοί” επειδή δήθεν την καταλαβαίνουν ή την έχουν μελετήσει σε βάθος .
Η Κβαντική Τέχνη επανατοποθετεί την εμπειρία της θέασης του έργου τέχνης πάνω στη βάση της ατομικής συγκίνησης και της ψυχικής ανάτασης του κάθε θεατή ξεχωριστά και όχι πάνω στην κινητοποίηση κοινωνικών ομάδων που συγκινούνται μαζικά από τις κοινωνικές υπερευαισθησίες του καλλιτέχνη. Η ομορφιά δεν είναι μόνο αυτό που συνηθίσαμε να ονομάζουμε αισθητική, ούτε μια σειρά από αρμονικές αναλογίες των μερών. Η ομορφιά είναι συναίσθημα. Οι εκλογικευμένες διαδικασίες, τα στάδια που ακολούθησε ο καλλιτέχνης ή το ιστορικό συγκείμενο του έργου μπορούν να εντυπωσιάσουν προσωρινά το μυαλό του θεατή αλλά δεν θα καταφέρουν ποτέ από μόνα τους να συγκινήσουν τη ψυχή του που είναι το σημαντικότερο ζητούμενο σ’ ένα έργο τέχνης.
Το Κβαντικό έργο τέχνης δεν χρειάζεται ούτε ειδήμονες ούτε μεσάζοντες ανάμεσα σ’ αυτό και στο θεατή. Οι Επιμελητές και οι μάνατζερ, οι κριτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι συλλέκτες, τα υπερφίαλα, ναρκισσιστικά βιογραφικά, τα καλλιτεχνικά παρασκήνια και όλα εκείνα τα δεκανίκια που έφτασε να χρειάζεται η Τέχνη στις μέρες μας για να σταθεί στα πόδια της, οφείλουν να περιορίσουν την παρουσία τους στο απαραίτητο ελάχιστο επίπεδο ώστε να εξυπηρετούν διακριτικά την τέχνη και όχι το αντίθετο.
Ο δημιουργός ενός κβαντικού έργου τέχνης δίνει μορφή και σώμα σε αιώνιες ιδέες αποκαλύπτοντας στην κοινωνία κάτι το οποίο στην ουσία προϋπήρχε στην παγκόσμια συνείδηση. Η καλλιτεχνική δημιουργία έχει ανάγκη να επιστρέψει στην πλατωνική της διάσταση όπου ο καλλιτέχνης ξανα-ανακαλύπτει και ο θεατής θυμάται. Ο κβαντικός καλλιτέχνης δεν έχει ανάγκη να υπηρετεί πλέον το αναχρονιστικό μοντέλο του “παράξενου” καλλιτέχνη πλήρους απασχόλησης που αφιερώνεται εξολοκλήρου στη διαδικασία της δημιουργίας οχυρωμένος στο άβατο ενός γραφικού ατελιέ. Αντίθετα ζει μια συνηθισμένη ζωή όπως ο υπόλοιπος κόσμος, με καθημερινές ανησυχίες και αναστολές, και η εικόνα του στον κόσμο δεν προδίδει με κανένα τρόπο την αποστολή του. Έχει πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι για να διασωθεί η Τέχνη από τη διεφθαρμένη επιφανειακότητα της πρέπει να πάψει πλέον να αποτελεί επάγγελμα και να γίνει ξανά πάρεργο στον αστερισμό του πάθους και της εμμονής.
Το άστρο της παλιάς Τέχνης φτάνει σταδιακά στη δύση του και αυτή η ξεπερασμένη αντίληψή της, θα γίνει Ιστορία. Όπως έγιναν ιστορία οι καλλιτέχνες στην υπηρεσία του Αυτοκράτορα ή του Βασιλιά, οι καλλιτέχνες στα εργαστήρια των δασκάλων τους την εποχή της Αναγέννησης, οι καλλιτέχνες στην υπηρεσία της εκκλησίας, στα σαλόνια των απορριφθέντων ή στις μποέμικες ευρωπαϊκές κοινωνίες του μεσοπολέμου. Η επιμονή μας πολλές φορές να υπάρχουμε καλλιτεχνικά στη σύγχρονη κοινωνία με ένα τρόπο ασύμβατο προς αυτή, μας απομακρύνει από την ουσία της ίδιας της Τέχνης. Καταλήγουμε να φτιάχνουμε πράγματα που μοιάζουν με έργα τέχνης, να συμπεριφερόμαστε σαν καλλιτέχνες και να διοργανώνουμε κάτι σαν εκθέσεις τέχνης. Κρατάμε πεισματικά σφιχτά το παλιό καλλιτεχνικό μοντέλο σαν μολυβένιο σωσίβιο και βουλιάζουμε μαζί του. Η Κβαντική Τέχνη αρνείται να υπάρχει μονοδιάστατα και γραμμικά. Φλερτάρει με την ιδέα της άχρονης αισθητικής ενός έργου τέχνης που διακτινίζεται σε ένα σύστημα ομόκεντρων χώρων. Είναι η Τέχνη μιας κοινωνίας που ανατέλλει.